သမင္ရတု (Pitiful Deer)

သမင္ရတု (Pitiful Deer)
==============

သခင္လူမ်ား ကၽြန္႔စကားကို ရႊီးနားခံ (My fellow friends, please listen to me
ရွိလြန္ခါ ေတာၿမိဳင္ခြီး (Once upon a time, there was a jackal
ခ်ီသမင္သည္ သစ္ပင္ႀကီးေအာက္ကနီလည္း --။ (and a deer under a tree.

ျမင့္ထိပ္ဗြီ ေခါင္ထိပ္ဖ်ား (A crow is crowing on the tree
က်ီးတခုသည္ ေခၚမႈျမည္သံၾကားက (Jackal said Oh my deer,
အခ်စ္ရႊီသမင္ ေညခါခင္ပြန္း ၿမဲစြာမႊမ္းသည္ (It will not be good to be friend
ေကာင္းလြန္းမည္ မထင္လည္း --။ (with the crow.

ၿမီတြင္သာလားရလွ်င္ ကိုႏွင့္ငါလွ်င္ (You and me walk on the ground,
ခ်စ္ခင္ရမည္ အဆြီႏွလံုးသြင္းလည္း --။ (So, we should be good friends.

ခြီးလွည့္ပတ္ဆိုရတ္မွာ ေကာင္းေယာင္ထင္၍ (The deer believe in the deceiving words
သမင္လိုက္လီရာလည္း --။ (of the jackal.

လယ္သည္စပါး ပန္းႏုဖ်ားသည္ (If you come with me,
ယခု စားမည္မွတ္ေလာ (You can eat good fruits and vegetables
လိုတိုင္း၀မ္း၀ စားရမည္ မခၽြတ္လည္း --။ (at your will.

ခြီးလွည့္ပတ္ဆိုရတ္မွာ (The deer believed in the jackal
ေကာင္းေယာင္ထင္၍ သမင္ထြက္စားျပန္လည္း --။ (And went to eat the vegetables in the field.

ထိုေယာက္်ားလယ္သခင္ (Soon, the farmer set up a trap on the way.
ၿပီးခုန္ပင္ လာတုံလတ္
သရီေက်ာ့ကြင္း
ေထာင္လွ်က္ လမ္းတြင္ထားလည္း --။

ခါတပါးသည္ လားခီမိ (And the deer had fallen on the trap.
သရီေက်ာ့ကြင္း (The rope was tangling on its neck.
လိုင္၀ယ္ လွ်င္ေဆာၿငိလည္း --။

မခ်ိရုန္းရင္းဆာ (Oh, my dear friend, Jackal
အဆီြလွ်င္ ေတာၿမိဳင္ခြီး( Come and help me and save my life.
သီမည္ဖီးကို
လွ်င္ေဆာ ကယ္တင္ပါလွည့္ --။

ဒြန္းစႏၵာဟိႏၵဴမ်ိဳး (The jackal said I am a Brahman and I cannot bite the leather of
ႏြားသရီကို မကိုက္ပါဖူးေတာ့လည္း --။ (the cow.

မခ်ိပူျပင္းစြ (Sooner, the crow came and said don’t be afraid
အဆြီလွ်င္ ေနာင္က်ီးကန္း
ေညခါခင္ပြန္း ၿမဲစြာမႊမ္းသည္
က်ီးကန္းေရာက္ပါလတ္တည္း --။

အဆြီလွ်င္ ေနာက္က်ီးကန္း (Please get help from the flies. Then, the flies
ယင္မရဲကို ၿမဲစြာခင္ပြန္းမႊမ္း၍ (came around and laid eggs on the face of the deer.
မ်က္စိရစ္၀န္းလည္
ယင္မလာ၍
ျဖဴစြာ ဥလာသည္တည္း --။

အဆြီလွ်င္ ေနာက္က်ီးကန္း (The crow pretended eating the flies’ eggs.
ဦးေဂါင္းၿမီတြင္
ႏႈတ္သြီးေတာက္ဟန္ျပဳ၍
ထိုခဏ လယ္သခင္ (Then, the farmer thought the deer was dead
ၿပီးခုန္ပင္ လာတံုလတ္(And pulled out the rope out of the deer’s neck.
သရီႀကိဳးသည္
လိုင္၀ယ္ လွ်င္ေဆာခၽြတ္လည္း --။

ထိုေယာက္်ားလယ္သခင္ (The farmer went into the jungle,
ႀကံလတ္လွ်င္ ေစာခါ ၿခံဳထဲ၀င္၍ (to get the vines
ႏြယ္ပင္ျဖတ္လွီးျငားလည္း --။ (to tie the legs of the deer.

အာအာသည္ က်ဴးျမည္လတ္ (Then, the crow made a sound,
ခ်ီသမင္သည္ (And the deer had run away and escaped.
ျဖဳန္းျဖဳန္းၿပီးသည္ျဖစ္လည္း --။

ထိုေယာက္်ားလယ္သခင္ (When the farmer saw the deer escaped,
လက္တြင္ ဒါးႏွင့္ပစ္ (he was so upset
ၿခံဳထဲရႊက္ ပုန္း၍နီ (And throw the sword against the deer.
ၿမိဳင္ခြီးေဂါင္းတြင္ (But it went astray
မွန္လွ်င္ သီခီၿပီလည္း --။ (And hit the jackal’s head and jackal was dead.

ဤနည္းလွ်င္ မံုတရွိ (The same way,
ေမလတ္ျဖဴမွာ (My dear girl has untrue lover.
ဖ်က္သူႏွင့္ရာ တြိလည္း --။

မခ်ိသည္ လြန္ေယာင္သဲ (She is now broken-hearted and crying,
ေမခ်စ္ အပူ၀င္သည္ (the same as the deer does.
သမင္ပမာ နည္းတည့္လည္း --။

မကိုက္ပါဖူး = မကိုက္ဖူးပါ
မံုတရွိ = ထိုနည္းဥပမာႏွင့္ အတူတူ အရွိရွိ ၊ ထိုနည္းတူစြာ
လြန္ေယာင္သဲ = အလြန္ အသဲအသန္၊ လြန္စြာ အသဲအသန္ျဖစ္သည္။

ထရိပူရကရေသာ ရွိေဟာင္းရခိုင္ဂႏၶ၀င္ကဗ်ာတပုဒ္ျဖစ္ပါသည္။ အလယ္တန္းသင္ရိုးညႊန္တန္း၌ ျပဌာန္းသင့္သည္။ ကိုယ္ေတာ္ပညာစာရ ေကာင္းမႈျပဳပါသည္။

(ရခိုင္ေပါင္းကူး သာလွဦး)

This poem is the original scripture from Tripura.

ေမာင္ေျပာင္းတိုက္သို႔ အိပ္ဖြင့္ပီးစာ

ေမာင္ေျပာင္းတိုက္သို႔ အိပ္ဖြင့္ပီးစာ
======================

ေျပာခါစကား ပစ္သားမဟိ
မိုးသို႔ထိေယာင္
အာေဘာင္အာရင္း
ျငင္းခုန္ျခင္းေၾကာင့္
၀မ္းတြင္းလည္းနာ
ဒူလာပါဒရ
ျဖစ္ၾကပါ၏ --။

ေစတနာႏွင့္
၀င္ကာေျပာေက
သေဘာမက်
ေျမွာက္ပင့္ေျပာခါ
အားႀကီးရလို႔
ငါးသေလာက္ကို
ဆားႏူးႏူးႏွင့္
ျဖဴးထားမွ်က္ႏွာ
တခြီးခြီးေက
၀မ္းႀကီးသာေရ --။

လြတ္လပ္ရီးကို
ေတာင္းလို႔မရ
တိုက္မွရေရ
ဆိုေကလည္းသင့္
ဂိုးေခ်တိုက္စြာ
ေျပာင္းတိုက္စြာလား --။

တေခတ္ၿပီးတေခတ္
တႏွစ္ၿပီးတႏွစ္
တိုက္ပါလတ္စြာ
ကုလားကိုရာ လက္နက္ေရာင္းလို႔
ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွာ
ေတာင္းစားကပ္စား လုပ္စားမျမင္
ဗမာဘားမွာ
အလင္း၀င္ေရ --။

အလွပလွ
ေၾကာင္က်မက်
ခြီးက်က်ေရ --။

(အဘာေလ)
ေအပိုင္ေတာ္ေရ ရခိုင္မသား
ကုလားကြမ္းယာ
ဗမာသကာ ထညက္စား --။

ေမာင္ခ်စ္ (ရခိုင္ျပည္)

ေဒနိ ရခိုင္ျပည္

ေဒနိ ရခိုင္ျပည္
=========

ငရို႕တိ ကိုးကြယ္စြာက (အဖ)
မင္းရို႕တိ တင္ထားစြက (အဘ)
ျပည္သူတိ ျဖစ္နီစြာက (ဘအ)

(ခ်စ္ေဆြဦး)

ရခိုင့္စာပီ AIDS

ရခိုင့္စာပီ AIDS
===========

အေပ်ာ္လိုက္လို႔
(ဧ့) ကိုက္နီေရ ရခိုင္စာပီ
အရိုးမွာ အရီကပ္
ကမၼဌာန္းရုပ္ေပါက္နီဗ်ာယ္--။

တိုင္ထူဆီးလည္းမႏိုင္
သြီးသြင္းလို႔လည္းမရ
ကုရာနတၳိ ဆီးမဟိ
တရိရိနန္႔ လံုးပါးပါး
ေလးဖက္တြားနီဗ်ာယ္ --။

ကိုယ္ခံအားက်ဆင္း
(ဧ့) ေရာဂါစဲြကပ္လွ်က္
ေလးဖက္တြားလူမမာ
ျပန္လည္နလန္ထူလာႏိုင္ဖို႔
ရခိုင္ဇီ၀က
သမားေတာ္ႀကီးတိ
ဆီးအယင္ေဖာ္စပ္ပီးကတ္ပါဖိ --။

ေမာင္ေပါက္ (ရခိုင္ျပည္)

ကႏၱဳကႏၱာအခ်စ္

ကႏၱဳကႏၱာအခ်စ္
==========

ကႏၱဳကႏၱာ မက်သိမ့္လို႔
ဒါေဒါင္မေရာင္းခ်င္ေရ စ်ီးသည္မတေယာက္ကို
စ်ီးျပတ္ဖို႔ မသင့္ေတာ္ေရပိုင္
မင္းအခ်စ္ကိုလည္း
ငါ စ်ီးမျပတ္ခ်င္ပါ --။

အ၀ွန္လို႔ ေျပာခ်င္ေက ေျပာ
အရႊန္လို႕ ဆိုခ်င္ေက ဆို
အခ်စ္တိ ရင္ထဲမွာ
လျပည့္ျဖားပိုင္
ဘုန္းဘုန္းႀကီးျပည့္လို႔ ---။

အခုက အညာရီႀကီးလို႔
ကမ္းေထာင့္ၿပိဳက်ေရပိုင္
ငါ့ဘ၀လည္း ရေရာင္းဆာလို႔
ပ်က္က်လားခပ်ာယ္ --။

အဂႏၶဳလို႔ရာ သေဘာထားလိုက္ပါဖိ
ညည့္နက္လို႔ အႏွင္မခံရေအာင္
အထုပ္ေခ်ကို ဘိုးသီးပိုးလို႔
အိမ္ျပန္ဖို႔ယာ ဘုေခ် -။ ။

(ေအာင္ဇံု)
June 10, 2014

သိုက္ၿမံဳ

သိုက္ၿမံဳ
=====
စာပေဒါင္းသည္ အေဟာင္းမခင္
အသစ္ျမင္၏ --။

ႏြယ္မွ်င္သြယ္တန္း သူ၏နန္းတြက္
ရက္ကန္းတတ္ေျမာက္ သူတည္ေဆာက္၏ --။

မိုးေရာက္သည္ႏွင့္ အဆင္သင့္ပင္
လီႏွင့္အတူ တလူလူ၀င့္
ေအာင္လံရႊင့္၏ --။

ေတြးခ်င့္ေထာက္႐ႈ ဤေကာင္းမႈလွ်င္
ကုသိုလ္ျပဳရာ ေက်ာင္းကန္သာက
ကဗ်ာတပုဒ္ ပံုျပယုဂ္တည့္ --။ ။

(နရသီဟ)

အလံုးႀကီးႀကီး ဆို႔မမ်ိဳ

အလံုးႀကီးႀကီး ဆို႔မမ်ိဳ
==============

မုတ္ဆိတ္ဖြားဖြား ကုလားပင္
ရခိုင္ျပည္ကို အသွ်င္ခံလို႔
တန္ျပန္လက္မ ေထာင္လတ္ေတ
လက္လႊတ္စပါယ္ ၾကည့္မထားကဲ့ --။

ရခိုင္ျပည္ထဲ ခိုးလို႔၀င္
ျပည္ကိုပင္လွ်င္ အသွ်င္ခံလို႔
သမိုင္းတိကို သူ႐ို႕လိမ္
ေနာင္တခ်ိန္မွာ သီြးေခ်ာင္းစီးဖို႔ --။

အမ်ိ ဳးမစစ္ ကာလနာ
ႏိုင္ငံတကာ ငိုလို႔ျပယင့္ --။

စစ္အစိုးရ ျပန္လက္ခံ
ႏွစ္ဖက္ခြႀကံ မဟာမင္းႀကီး
အလံုးႀကီးႀကီး ဆို႔မမ်ိ ဳ
မင္း႐ို႕ျပည္ကို ေခၚလို႔ထားလိုက္ --။

ငါရို႕ကေတာ့ လက္မခံ
ကိုယ့္ႏိုင္ငံကို ကိုယ္႐ို႕ျပန္ကတ္
ေအာက္ဆီေအာက္ဆတ္ ဆိုလတ္ေတ
လူတိုင္းမွာေလ လူ႕အခြင့္အေရး --။

ဓျမကို ရွိနီခံ
သူခိုးလက္ခံ သူ႐ို႕အစစ္
အမွန္တရား ခ်စ္ကတ္ပါ
မုသား၀ါဒါ မသံုးကတ္ကဲ့
ကာလနာကို မမြီးစပ္ကဲ့ --။

ေမာင္ေပါက္ (ရခိုင္ျပည္)

ျပည္ႀကီးရခိုင္

ျပည္ႀကီးရခိုင္
========

ရကၡပူရီ၊ တိုင္းဌာနီကား
ရီႀကိဳင္ျမျမ၊ ဂစၦပႏွင့္
စိမ္းျမၫိုေရာင္၊ ႐ိုးမေတာင္ႏွင့္
ကမ္းေျမာင္ရွည္စြာ၊ ပင္လယ္ျပာႏွင့္
ေရာင္၀ါသြယ္ျဖာ၊ သာသနာႏွင့္
စိုင္လာသမိုင္း၊ ဤတိုင္းႏိုင္ငံ
နက္သန္ဘုမၼိ၊ ရာဇ၀င္ဟိ၏ --။

ရကၡပူရီ၊ ဤသည္ႏိုင္ငံ
ေအာင္လံ၀င့္၀င့္၊ ထီးဖြင့္နန္းတည္
ပိေတာက္စည္ႏွင့္၊ နယ္ျပည္သမုဒ္
အခ်ဳပ္အခ်ာ၊ အာဏာပိုင္စိုး
ျမင္းမ်ိဳးသိႏၶ၀၊ ေကသရာဇာ
ဗ်ာလပဥၥ႐ူ၊ ဆင္ျဖဴဆင္နီ
သက္သီသာဓက၊ သေဂၤတႏွင့္ --။

ရကၡပူရီ၊ ဤၿမီဇာတိ
သီရိမဟာ၊ ရာဇာသြီးရင္း
ျမတ္ျခင္းသီလ၊ ေစာင့္ထမ်ိဳး႐ိုး
ထိန္႔ႀကိဳးငလ်င္၊ ပဲ့တင္ဟိန္းဟိန္း
ၿဗိန္းေစာင္းသံၿပိဳင္၊ စည္ေတာ္ၿမိဳင္ႏွင့္
ရခိုင္သားသြီး၊ ထိန္ထိန္ညီးသည္
ဘုန္းမီးနီလေတာက္ထြန္းတည္း --။

(နရသီဟ)

မွန္ကင္းတလွည့္ ထင္းတလွည့္

မွန္ကင္းတလွည့္ ထင္းတလွည့္
===================

ၿမံဳခိုးအံုမိႈင္း တဆိုင္းဆိုင္းႏွင့္
တိုင္းသွ်စ္ဌာနီ ျပာရီမိႈင္းညိဳ႕
ျမသို႔အသြင္ လွရိပ္ဆင္လွ်က္
ပင္ထက္လွ်ိ ဳေျမာင္ ေတာေတာင္ယံေၾကာ
သံခ်ိ ဳေႏွာသည့္ ဥၾသရီေသာက္
ႏြီကိုေရာက္တိုင္း ရင္လိႈင္းခက္ထန္
မ်က္ရည္သြန္မိ ျပန္လည္ႏိႈးဆြ
ပူေသာကႏွင့္ ႏြမ္းရဘ၀င္
စိတ္အျမင္၀ယ္ ယခင္အတိတ္
ပံုနမိတ္ရို႕ တရိပ္ရိပ္လွ်င္
စဲြဟင္ထင္သည္ မရႊင္တမ္းတရလီဗ်ာယ္။

ေမွ်ာ္ၾကည့္တိုင္းလွ်င္ သွ်စ္ခြင္အႏွံ႔
ေတး၀ီျဖန္႔ရာ ေစတီသာလည္း
ၿမီမွာၿပိဳယြင္း အလွကင္းလွ်က္
က်ိ ဳးပ်က္တံတိုင္း အပိုင္းပိုင္းလည္း
ၿခံဳ၀ိုင္းႏြယ္ရံ အထီးက်န္စြာ
စရွာမရ အနႏၱတည့္ --။

ေၾသာ္ ရခိုင္ရို႕၏ မိမြီဘမြီ
စာပီလက္ရာ ႏုပညာလွ်င္
တခါမွန္ကင္း တလွည့္ထင္းသို႔
ပ်က္ယြင္းၿမီခ ျဖစ္လီရျငား
ရခိုင္သားရို႕ စိတ္ထားမွန္မွန္
မ်ိ ဳးမာန္တိုးျမွင့္ သင့္တင့္ညီညာ
တဲြလက္ျဖာေသာ္ ရင္မွာခြန္အား
အားမာန္ပြားသည္
မိုးသားေရာင္နီသို႔ႏွယ္တကား --။

(ခိုင္လူျခေသၤ့)

ၿဂိဳးညိဳလည္းတိတ္ ေမလည္းအိပ္

ၿဂိဳးညိဳလည္းတိတ္ ေမလည္းအိပ္
====================

ရြက္လွသိပ္သိပ္
မွင္းက်ိဳးပင္မွာ ၿဂိဳးညိဳအိပ္လို႔
သံတိတ္လတ္ေက ေမအိပ္ေတေလ --။

မိုးလင္းေရာင္၀ါ သူ႔ဘာသာေလ
စီစာလည္းျမည္ ႏိုးလတ္ေတ --။

မျပတ္နိစၥ အခ်ိန္က်
ေမလည္းထေရ --။

ျမတ္စိေႏၱမွာ ဆုမြန္ေတာင္းေက
၀တ္ျပဳေရလည္း ၀တ္ျပဳေရ --။

ေမထြီးမရႊင္

ေမထြီးမရႊင္
=======

တန္းေဆာင္ဘုန္းလ ေဟမႏၱမွာ
ခ်မ္းစတဖန္ ေျမာက္လီျပန္ေက
ရိုက္သြန္ျဖဴ းျဖဴ း
မေရာက္လာေက ယင္းခါကပင္
ေမလွ်င္စိတ္မွာ လြမ္းစေယျပဳလို႔
အခုကုန္ခါ တ၀ါ၀ါေက
နတ္ေတာ္ဆန္းဘိ ညဥ့္ႏွင့္နိမွာ
ေမထြီးမရႊင္
စက္ဘံုသာေက အိပ္ရာတြင္းမွာ
တစိမ့္စိမ့္ေက ခ်မ္းစိမ့္၀င္ေရ --။

လျပာသိုမွာ ၿဖိန္႔ၿဖိန္႔တုန္လို႔
ၾကင္သူေယ မေရာက္
ႏွမျဖဴေလ ညွိဳးပိန္ေျခာက္ေက
တေယာက္တည္းေလ --။

ျပာသိုလည္းပဲြ တပိုးထဲြမွာ
မီးပဲြမေယသဘင္ ရထားငင္ေက
ေပ်ာ္ရႊင္ေသာင္းသဲ
ရြာရွိျပင္မွာ ေမလွ်င္စိတ္မွာ
ပူႀကီးေဆြးလို႔
မကဲြမကြာ သူတကာမွာ
ခ်စ္ေဘာ္စံုဘက္
သည္ကိုျမင္ေက ေမလွ်င္စိတ္မွာ
စိတ္ႀကီးပ်က္လို႔
က်င္ကိုင္လက္ပန္း အခန္းခန္းကို
အိမ္သူအကၽြန္ ျမင္လတ္ျပန္ေက
လြမ္းေတာက္တာရွည္
ပန္းမဥၨဴကို နီပူထိုးေက
ညွိဳးလတ္ေတေလး --။ ။

ကၽြန္းသားအခ်စ္

ကၽြန္းသားအခ်စ္
==========

ရမ္းေပါက္ေကရာလည္း စံုလီ
ပင္လယ္နားမွာ ႏြားတရြီနန္႔
၀ါးပုလီကို ေမပ်ိ ဳ ၾကားေအာင္
ကာရီေဘာင္က
ၿဂိဳးငွက္ေကေယာင္ေယာင္
ဖိုးေခါင္ေယာင္ေလ
နိျခင္းေၾကာင္ေတာင္
ကုန္းေခါင္ေခါင္မွာ
ေခၽြးေပါက္ေကရာလည္း ဒုတ္ဒုတ္
ပုလီေခ်ကို ဆိုကာမႈတ္လို႔
အလုပ္မွာေပ်ာ္ ေမ့ကိုေခၚေက
ေပၚလာႏိုးႏိုး ေခ်ာင္းခိုးၾကည့္ပ်ာ
တေအာင့္ၾကာေက ဆင္းပါလာလတ္
ရီခပ္ကြန္ေဆာင္ ဟင္းခူးေယာင္ေလ
ဘုန္းေမာင္လူေခ်ာ သူ႔ရည္းစားကို
လားလို႔ ႀကိဳေရ --။

ပေဇာင္ခ်ိ ဳ ေမပ်ိ ဳ ပီးေရ
ႏြယ္ခ်ိ ဳ ကြမ္းယာ ဆီးကြမ္းယာကို
၀ါးကာလည္းစား
ကေလာင္ဂ်ီ ကို ဖြာကာေသာက္လို႔
တေအာင့္နားခါ
ေမပ်ိ ဳနားမွာ လားကာလည္းထိုင္
လက္ကိုကိုင္ေက
(အဘာေလ) ေအပိုင္ခ်ိ ဳေရ အခ်စ္
ရြာကခ်စ္ကို
အႏွစ္တရာ မမိပါေ၀ --။

သကၠရာဇ္ကို ၿဖိဳကာပစ္လို႔
တစ္ကျပန္စ
ခ်စ္ခ်စ္လို႔ မ၀ပါ --။

ေအာင္လွခိုင္ (ဒိုက္ကလူ)